Hâfız Takyeddîn el-Vâsıtî diyor ki : Şeriat terazisiyle hal ve
hareketlerini ölçmeyen bir kimsenin fenâfillah yollarına girmesi, asla
mümkün değildir. Bazıları fenâfillah makamının fenâfirrasul makamından
daha yüksek olduğunu zannettiler. Amma gerçek öyle değildir. Bilakis
arifler fenâfillah makamını Peygamberin sünnetinin ihyâsına hasrettiler.
Bunun ise, Peygamber'de fânî olmaksızın husûlü muhaldir. Çünkü Allah
Teâlâ Kitâb-ı Kerîm'inde Kendi mehabbetinin, Ona ittibâ' etmekle meydana
geleceğini beyan buyurmuştur:
"De ki: Hakikaten
Allah'ı seviyorsanız, Bana uyunuz ki Allah da sizi sevsin. " mealindeki
Ali İmran suresinin 31. ayetinde, Allah Teala'nın sevgisi ve bu sevgide
istiğrak bularak fenafillah olmak, Peygambere ittiba' etmekle tefsir ve
izah edilmiştir.. Binaenaleyh ittibâ'da keml bulmayanın sevgiyi iddia
etmesi, abes bir şeydir. Şu halde fenâfillah olmanın manası, Allah'ın
isyanını terketmek şartıyla Peygamber'ine tam ittibâ'dır. İşte bunun
içindir ki Ebû Bekr Sıddîk radıyallahu anh, yemin ederek şöyle buyurdu: "
Peygamber'in akrabasını kendi akrabamdan daha fazla severim. Zira
Peygamber onları sevmiştir. " Çıhar yâr-i güzînin, Peygamber'den
bahsedildiği zaman sevgiden benizleri sararır.. ve gözyaşları
dökerlerdi. Kaynak: El_Kenz-ul Mutalsem fî Meddi Yedihi sallallahu
Aleyhi ve Sellem li Veledihi Gavs-ır-Rıfâiyy-il-A'zam s.26
Şeyh Abdulkâdir Geylânî Bâz-ı Eşher kuddise sırruhu şöyle buyurur:
Mansur-u Hallac'ın kanadı uzadı da uçmak istedi; şer'i şerîf onun
kanatlarını kesti. Eğer zamanında benim gibisine rastlamış olsaydı,
uçuşunda düşmezdi.. ve öyle abuk sabuk sözler söylemezdi. Kaynak:
Kalâid-ul-Cevâhir s.17
İmam Rabbânî her mektubunda, tarikatinin şeriati ihya etmek ve sünnete ittibâ' olduğunu sık sık tavsiye eder.
Serî Sakatî kuddise sırrıh, tasavvufun hakikatini şöyle anlatmıştır: "
Tasavvuf, güzel ahlaktır, Şerefli insanlar, kabiliyetli insanlara onu
izhar eder. "
Şeyh Cüneyd Bağdâdî: " Tasavvuf, alçak ve nâhoş
ahlaktan sıyrılmak; Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem'in güzel
ahlakına bürünmektir. "
Ebû Ömer ed-Dimeşkî: " Tasavvuf, her
noksandan münezzeh olanın tecellîsini müşahade etmek için kainatı noksan
görmek ve hatta her noksandan göz kapatmaktır.
İmam Mâlik radıyallahu anh:
" Kim fıkıh ilmini anlamadan tasavvufu izhar ederse, gerçekte
zındıklaşır. Ve kim tasavvuf ( özleşmek) ilmini anlamadan, fıkıh ilmini
izhar ederse, gerçekte fâsık olur. " buyurmuştur.
Abdestsiz namaz bâtıl olduğu gibi, fıkıhsız tasavvuf da bâtıldır. Çünkü
fıkıh, tasavvufun şartıdır. Fakat tasavvufsuz bir fıkıh ile, ne kadar
muvaffakiyet olacağı malum değildir. Zira tasavvuftan iman ve islamla
alakalı olan kısmın inkarı küfürdür; ihsanla alakalı kısmın inkarı
fısktır. İmam Mâlik bunu kastetmiştir... Fakat İmam Gazâlî: " Tasavvufun
en az derecesi, ona inanmak ve ehline havale etmektir. " demiştir. Bu
takdirde, tasdikle fısktan kurtulmuş olunur. Kaynak: İkâz-ul-Himem fî
Şerh-il-Hikem c.1 s.9, 11 ; El-Muhkem fî Şerh-il-Hikem c.1 s.74, 76;
Ğays-ul-Mevâhib-il-Aliyye c.1 s.127 ; İthâf-u Sâddet-il-Muttakîn c.1
s.148, 154, c.3 s.116
Ömer bin Hattab radıyallahu anh şöyle anlatıyor:
Bizler bir vakit Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem'in yanında
idik. Ansız, bembayaz elbiseler giymiş, saçları son derece siyah ve
üzerinde seferin eseri olmadığı ve bizden hiçbir kimsenin onu tanımadığı
bir adam içeriye girdi. Nihayet Peygamber sallallahu aleyhi ve
sellem'in yayında oturdu. Dizlerini Onun dizlerine dayandırıp diz çöktü.
Ellerini Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem'in dizleri üzerine
koydu. Ve şöyle dedi:
" Ya Muhammed (sallallahu aleyhi ve sellem), bana imandan haber ver."
Bunun üzerine Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem:
İman Allah Teala'ya, meleklerine, kitaplarına, elçilerine, ahiret
gününe inanmandır. Bir de kaderin hayrına ve şerrine inanmandır."
buyurdu.
Adam: " Doğru dedin. Öyleyse bana İslam'dan haber ver. " dedi.
Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem:
İslam, Allah'tan başka hiçbir ilah olmadığına ve hakikaten Muhammed'in (
sallallahu aleyhi ve sellem ) O'nun elçisi şehadet etmendir. Namazı
yerli yerinde kılmandır. Zekatı ( müstehakkına) vermendir. Ramazan
orucunu tutmandır. Beyti ( Muazzama'yı ) haccetmendir, eğer ona güç
buluyorsan. " buyurdu.
Adam: " Doğru dedin. Öyleyse bana İhsandan haber ver. " dedi:
Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem:
İhsan, gerçekte senin Allah Teala'yı görür gibi ibadet etmendir. Şayed
sen O'nu görmezsen, gerçekte O seni görüp durur. " buyurdu.
Adam " Kıyametten bana haber ver. " dedi.
Rasulullah sallallahu aleyhi ve sellem:
Kıyametten sorulan, sorandan daha bilgin değildir." buyurdu.
Adam: " O halde bana emarelerinden haber ver. " dedi.
Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem:
Cariyenin efendisini doğurması ve yalın ayak, çıplak, yoksul koyun
çobanlarının binalar yapmakta birbirleriyle yarış ettiklerini görmendir.
" buyurdu.
Hazreti Ömer buyuyur ki:
Biraz sonra Peygamber
sallallahu aleyhi ve sellem: Soranın kim olduğunu bildin mi? " buyurdu.
Dedim ki: " Allah ve O'nun Rasulu daha iyi bilir. " Bunun üzerine: "
Gerçekte o Cibril idi. Dininizi size öğretmek için gelmişti. " buyurdu.
Kaynak: Müslim h.n 7-10; Buhari h.n:50
Görülüyor
ki, Allah'ın Rasûlu sallallahu aleyhi ve sellem, ashabına iman ve islamı
öğrettiği zamanda, ihsanı da öğretmiştir. Demek ki dinin temeli iman,
islam ve ihsan olmak üzere üçtür. İstersen tarîkat, şeriat ve hakikat
de. İster itikad, ibadet ve ahlak de. Her ne dersen de, bu ve benzer
hadislerde tasavvuf konusunu açıklayan , ihsan'dır. Onun üzerinde
duralım:
İhsan, gerçekte senin Allah Teala'yı görür gibi ibadet etmendir. Şayed sen O'nu görmezsen, gerçekte O seni görüp durur
Hadis-i
şerifteki bu kısımdan iki şey anlaşılır: İlim ve amel.. İlimsiz amel ve
amelsiz ilim faydasız oluşunda, ümmet ittifak etmiştir. Ancak
tatbikatta ihsan; iman ve islamın içine girdiği gibi; ayrıca müstakil
olarak bir makamdır.
İhsanın iki mertebesi vardır:
Birincisi ve en üstünü "gerçekte senin Allah Teala'yı görür gibi ibadet
etmendir." cümlesidir. Tabiî ki, bunda mücerred birşey anlaşılmıyor.
Bundan şu anlaşılır: İmanla alakalı olan ihsan; ayan ve şuhud
derecesinde olarak, keyfiyet, kemiyet, benzer, zaman, mekan, sûret ve
hayalî resimler olmaksızın akıl, kalb ve ulvî ruhun, Rabb Teala'yı görür
gibi inanması ve bu görgü üzerine Ona ibadet etmesidir.
İkincisi "Şayed sen O'nu görmezsen, gerçekte O seni görüp durur. "
mertebesidir. Gerçi, birinci mertebeye nazaran bu makam daha aşağı ise
de, haddi zâtında bu mertebe dahi yücedir. Çünkü, " O beni görür " diye
inanan, ibadet eden ve davranan mü'minin hali de güzeldir.
Birinci mertebe sıddîkların; ikinci mertebe takvâ sahibi olan evliyanın makamıdır.
İşte ihsanın birinci mertebesi şuhud, ayan; ikinci mertebesi ise murakabe makamıdır.
Demek tasavvuf, "denildi, dedi" den değil, dînin esasından alınmıştır.
Şu kadar ki, Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem'in hayatında; ihlas,
ihsan ve murakabe ile beyan edilmiştir.
Zihni donuk, anlayışı
somut, kalbi dönük avam tabakasının tasavvufu inkar etmeleri; ihsan
mertebelerini inkar etmekten ibarettir. Ayrıca bunlarda tahkîkî ve
yakînî iman olmadığı için, taklîdî imanda aklamaktadırlar.
Ashab devrinde, Peygamber salallahu aleyhi ve sellem hayatta olduğu
için, insî şeytanların aklı; cinnî şeytanların kalbi bozmaya imkanları
yoktu. Tâbiîn ve tebei tâbiîn devresine kadar böyle devam etmiştir. Yani
müslümanlar imanı, islamı ve ihsanı tatbik ederlerdi. Tebei Tâbiîn
devresinde fitneciler, fitilleriyle çoğaldı; insî ve cinnî şeytanlar yol
buldular. Reislere, heva ve heveslerine uymaya başladılar; bid'atler
tezâhur etti. Ve binaenaleyh hâdiselere sed çekmek için, bilmecburiye,
ihtiyaca mebni, meslekler meydana geldi. Elbette bu meslekler isimsiz
olamazdı. İşte üçüncü asrın başlarından itibaren Ehli Sünnet velCemaat
ulemasından her bir alim, onda ihtisas gördüğü şeriatin kısmına isim
takmaya mecbur kaldı. Artık her bir müctehid, çalıştığı sahasına göre
bir veya iki mesleği tayin etti. Ancak hepsi de, sözleri ve fiileri için
ayetten, hadisten hümük alarak sened göstermeye mecbuir kaldılar. Bu
arada bid'atçilere de set çekmeye çalıştılar. Derken, ümmet
parçalandı... ve yetmişüç fırka meydana geldi.Elbette bu fırkaların
içerisinde, ilimlerini senedle alan, Fırka-i Naciye olmuştur.....
Hârise, Berra' bin Mâlik, Ebû İsrâil, Huzeyfe, Ebû Sıddîk, Osman, Ali,
Selman, Suheyb, Ebû Râfı', Bilal ve Habba hazeratı gibi bin kadar
sahabi; Zeyn-ul- Abidîn'in torunu Ali bin Hüseyn, İmam Bâkır, İmam Câfer
Sâdık, Üveys-ul-Karanî, İbnu Hâzım, Seleme bin Dinar, Hasan Basrî,
Alkame, Esved bin Zeyd, İbrahîm Nehâî, Malik bin Dinar, Muhammed bin
Sîrîn hazeratı gibi tâbiîn; ve Abdulvâhid bin Zeyd, Utbet-ul-Ğulâm,
Fudayl bin İyaz, İbrahim bin Ethem, Dâvûd et-Tâî, Süfyan Sevrî, Ebû
Süleyman Dârânî, oğlu Süleyman, Zünnûnî Mısrî, kardeşi Zülkefil,
Bişr-ul-Hafî, Serî Sakatî, Hars el-Muhasibî gibi binlerce tebe-i
tâbiînden müteşekkil kafile, hepsi, ehli mukâşefe, muhsin, zâhid ve ehli
tasavvufturlar. İşte Ehli Sünnet velCemaatin imamları bunlardır.
Radıyallahu anhum....
Bedîuzzaman rahimehullah'tan bir iki kıymetli mülahaza ile yazıyı bitirelim...
" Şimdiye kadar tasavvuf hakkında milyonlarca eser yazılmıştır. Bu
kadar alimi ve ardınca gidenleri inkar etmek kâr-ı akıl değildir.....
Adi bir samimi ehli tarîkat, sûrî, zahirî bir mütefenninden daha ziyade
kendini muhafaza eder. O zevk-i tarikat ( rabıta) vasıtasıyla ve o
mehabbet-i evliya( manevi beraberlik) cihetiyle imanını kurtarır.
Kebâirle fâsık olur, fakat kafir olmaz; kolaylıkla zındıkaya sokulmaz.
Şedîd bir mehabbet ve metin bir itikad ile aktab kabul ettiği bir
silsile-i meşâyıhı, onun nazarında hiçbir kuvvet çürütemez. Çürütemediği
için, onlardan itimadını kesemez. Onlardan itimadı kesilmezse,
zındıkaya giremez... Tarikatta hissesi olmayan ve kalbi harekete
gelmeyen, bir muhakki alim zat da olsa, şimdiki zındıkların desiselerine
karşı kendini tam muhfaza etmesi müşkülleşmiştir.
Kaynak: 29. mektub, telvihât-ı tis'a'dan 3.telvih
Bu yazı Muhterem İsmail ÇETİN Hoca'mızın "Özleşme Yolu" isimli eserinden iktibasla hazırlanmıştır.
Nefsim
Kudreti’yle yaşayan Zât’a andolsun; siz Müslüman oluncaya kadar cennete
girmezsiniz. Birbirinizle sevişinceye kadar da Müslüman olmazsınız.
Selamı aranızda yayın ki sevişesiniz = birbirinize karşı sevgi
kazanasınız. Kin beslemekten son derece sakının, çünkü tıraş edip
kazıyandır. Size saçları tıraş eder demiyorum, bilakis o dîni kazır,
siler diyorum. Kaynak: Ebû Hureyre rivayeti Buhârî Edeb-ul Müfred h.n:
260 Müslim 54=93
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder